Abagore bakomera ku masezerano kurusha abagabo

Abagore bakomera ku masezerano kurusha abagabo

Abantu bajya kubana nk’abashakanye, bagira ibyo basezerana. Mbere kandi y’uko basezerana mu ruhame, akenshi bakunda kubanza kugirana amasezerano ari bonyine, baganira umwe yasuye undi cyangwa basohokanye. Amagambo abantu baganira, aba arimo ibintu byinshi bitandukanye basezerana, babwirana ko imibanire yabo izarangwa no kugirirana neza, kutabababazanya, n’ibindi bitandukanye,  byakubirwa mu magambo make agaragaza ko batazahemukirana. Hari igihe kuri bamwe na bamwe bihinduka, abashakanye bagatangira guhindukana. Muri iki gihe ho usanga mu ngo zimwe hatakirangwa gukomera kuri ya masezerano, bigatuma abantu bibaza nyirabayaza hagati y’abubakanye. Abo twaganiriye bavuga ko ku mpande zose, hashobora kuboneka utatira igihango, ariko abenshi bakemeza ko abagore bakomera ku masezerano kurusha abagabo.

Ndekezi ni umusaza usheshe akanguye umaze imyaka irenga mirongo itatu ashatse. Abona muri iki gihe amakimbirane y’abashakanye afite impamvu ebyiri zikomeye, ariko agasanga ahanini abagabo bahemuka bagatatira indahiro kurusha abagore. Agira ati: “ Burya na kera ibibazo mu bashakanye byabagaho, ari naho havuye imvungo ngo zirara zishya bwacya zikazima. Burya iyo mvugo si iya vuba. Ariko kuri ubu ibibazo hagati y’abashakanye biriyongera mu miryango myinshi kuburyo noneho hari n’abicana. Impamvu mbona zikomeye zibitera ni izituruka ku mitungo no gucana inyuma.  Ku birebana n’imitungo, hari abasore barambagiza bishakira umukobwa bakeka ko afite ibintu, bakurikiye ubutunzi. Cyangwa se bakarambagiza amashuri bibwira ko azabona akazi. Kandi burya iyo umuntu ukurikiye umuntu kubera imitungo, irari ryo gushaka ibirutaho rituma batabana neza kuko umeze atyo ntawamushobora, bitewe n’uko  ibyo aba ashaka atabigeraho nkuko abyumva, ahubwo hakaba n’igihe biganuka. Bene uwo washingiye ku mutungo rero, ashobora gukubitana n’undi uwurusha uwo bashakanye, akaba atambitse ibirenge. Ibyo akandi bishobora no kuboneka ku bakobwa bamwe na bamwe. Gucana inyuma nabyo bireze cyane, kandi bigaragara ku bagabo kurusha abagore.Yego hari abagore nabo batoroshye, bashobora kuba bagira ako kageso, ariko umubare munini ni abagabo nibo bagaragaza guca inyuma abagore babobo. Bakajya mu ndaya cyangwa mu bandi bagore batiyubaha. Burya kera gushurashura no gucana inyuma ntibyari bikabije. Ahubwo hashobora kubaho guharika bikarangira.”

Nyiraminani  umukecuru w’i Bugesera, avuga ko muri iyi minsi abantu batakihangana nka kera. Kubura kwihangana bigatuma habaho guhemukirana, abashakanye ntibakomere ku masezerano baba baragiranye, haba muri leta cyangwa mu madini. Nawe asanga abagabo bahemuka kurusha abagore. Abivuga atya: “ Ubundi kubana ni ukwemerana, kwihanganirana kubera ko abantu atari abamarayika. Ariko muri ibi bihe kwihangana kwarabuze. Abantu baragira ako bapfa bakabyuka baka gatanya. Ikibabaje kandi ni uko ibyo biba abantu baba  baragize igihe cyo kwigishwa, haba igihe biga umubano aho basengera, cyangwa mu murenge mbere yo gusezerana. Ubu mbona abantu batakishyingira cyane nka kera, cyangwa ngo hagire umukobwa bamuterura, bamugire umugore atabishaka, nyamara ikibabaje ni ukuntu baba bariyemeje ubwaho kubana, ntawe ubahatiye dore no kuranga bitakibaho, ariko hashira amezi angahe cyangwa imyaka ingahe ukumva ngo baratanye. Iyo ndebye ariko impamvu zibitera, nsanga abagabo aribo bagira uruhare cyane. Iyo impamvu idatewe n’ukuntu baba bangiza umutungo mu tubari, ubundi bagatahana amahane, bishakira abandi bagore rimwe na rimwe batanazwi, ubundi ugasanga uwo bashakanye mbere ariwe usigaye aruhira urugo n’abana wenyine.”

Mutoni Francine wo mugi wa Kigali nawe ahamya ko umubare munini w’abananirwa gukomeza ibyo basezeranije abo bashakanye ari abagabo. Yagize ati: “Abagabo ntibakomeza amasezerano nk’abagore. Ingero ni nyinshi. Iyo abantu batabonye urubyaro, abagabo bamwe usanga batangira gushakisha uburyo babona umwana, ariko nako bahoza abamugore ku nkeke, hakaba n’ababirukana, kandi hari n’igihe ikibazo aribo baba bagifite. Nyamara se iyo basezerana, ntibaba baravuze ngo tuzabana akaramata twaba tubyabye cyangwa tutabyaye? Iyo umugore afunzwe, umugabo ntiyamara umwaka atishakiye undi ndetse no gusura ufunzwe bikaba birarangiye, abagabo benshi nibo bacura abagore babo bajya mu tubari n’ahandi binezeza, kandi bari barabasezeraniye ko batazagira icyo babacura. Muri make abagore bakomeza indahiro kurusha ababo. Akenshi n’iyo umugabo arwaye igihe kinini, yafunzwe, cyangwa se habaye indi ngorane, umugore arihangana.” Akomeza atanga zafasha abashakanye n’abazashakana. Avuga ko mbere yo gushaka no kujya kugirana amasezerano buri wese aba akwiye gushingira k’urukundo kuko urugo rwiza ntirushoboka igihe cyose abashakanye batahujwe n’urukundo. Bahamya ko ikosa rikomeye ari ukwiyemeza kubana n’umuntu utamukunda cyangwa ubibona ko we atagukunda. Abashingira ku mvungo ngo kagore iruta gakobwa, ngo bamenye ko itakijyanye n’igihe, ko nta mukobwa wari ukwiye kwishora k’umusore abona ko atamukunda ngo ari ukugirango akunde yitwe umugore, cyangwa agaragare ko nawe yakoze ubukwe. Kugira gutyo bimugiraho ingorane, zikanagera  no kubana ndetse n’imiryango. Ikindi ngo ni uko yaba buri mugabo na buri mugore buri wese yari akwiye gutekereza ku masezerano yagiriye mu genzi we ntihagire uhemukira undi.