Abagore barusha abagabo guha agaciro ibyo banyuzemo mbere.

Abagore barusha abagabo guha agaciro ibyo banyuzemo mbere.

Bucyabungurubwenge Gaspard

Mu mibanire y’abashakanye hari igihe haboneka mo kutumva ibintu kimwe, gushwana byoroheje, no kwihanganirana kugira ngo ubuzima bukomeze. Muri uko kubana, abagore bagira ibibaranga byiza barusha abagabo, bituma abashakanye bashobokana, bakabyara bakuzukuruza. Abo twaganiriye, hari ibintu bitandukanye bagaragaje, ariko icyo bahurizaho, ni uko abagore baha agaciro imibereho abagabo baba baranyuzemo kurusha uko abagabo baha agaciro imibereho abagore banyuzemo batarashakana.

Mukandinda avuga ko abagore muri rusange bamenya gutwara neza abagabo, bakabana nabo bagendeye k’ukuntu bateye. Avuga kandi ko imiterere y’umuntu akenshi iterwa n’uruhererekane rw’umuryango we, ari ko cyane cyane ibyo yanyuzemo. Agira ati: “ Ibyo umuntu yanyuzemo bigira uruhare mu mico n’ingeso agira mu mibereho ye. Niba rero umugabo muhuye afite imyaka makumyabiri n’indi, uko yabagaho, imyitwarire, imivugire, ibyo akunda ntiwabimukuramo kugirango amere uko wumva ushaka. Icyo ukora ni ukugerageza kumutwara neza, byazakunda akagira ibyo agenda areka. Ariko ikigaragara ni uko abagore aribo bashobora kugenda bihanganira abagabo kurusha uko abagabo bihanganira abagore. Ngirano ni nayo mpamvu hari imigani myinshi ishima abagore kurusha ishima abagabo. Nkuriya bavuga ngo ukurusha umugore akurusha urugo, urugo ruvuze umugore ruvuga umuhoro n’indi myinshi yerekana ko umugore ucisha make ashobora kubaka urugo rwiza.” Akomeza avuga ko abagore ashobora kwihanganira kuvuvuga abagabo igihe bavuga basa n’utongana, batagira ubuntu n’ibindi, nyamara uko kwihangana kukaba kuboneka gake ku bagabo.

Uwera wo muri Kigarama avuga ko abagore bashobora kugendesha ibintu buhoro buhoro, bagerageza gushyira ubagabo ku murongo ushobora gutuma babana batabaremera, byakwanga bakabyemera nyamara ngo si abagabo benshi bashobora kwihanganira ibyo babona bitabanogeye mu mibereho y’urugo. Agira ati” Abagore baha agaciro ibyo umugabo yanyuzemo, bakabana batabarenganya, kurusha uko abagabo babikora. Tuvuge niba umugabo yarabayeho iwabo bahora batongana, cyangwa se yarirukanye nyina, uko avuga uko yitwara uko agutetesha, bikaba bijyanye n’ibikomere yatewe n’uko yabayeho, usanga umugore ashobora kugoragoza ndetse hakaba ubwo yumva bitamuremerera kurusha uko umugabo aremererwa n’uko umugore abayeho.” Atanga urugero ko nk’umugore wakuze nta babyeyi agira, atarigeze abona umugabo n’umugore bajyana mu rwogero gukaraba, atarigeze abona umugore atamika umugabo ikintu, nyamara bikaba ikibazo mu rugo, akitwa ko atazi gufata neza umugabo, kandi atari we ahubwo ari imibereho yanyuzemo imutera inyifato agira. Avuga ko hari aho bigeza igihe bigakunda umugore akaba ashobora kubimenyera ariko ngo biba byarabanje gutera ibibazo cyane, kubera ko abagabo badashobora guha agaciro ibyo umugore yanyuzemo nk’uko abagare baha agaciro ibyo abagabo baba baranyuzemo .

Ntigurirwa umugabo w’igikwerere w’i Masaka yunga mu ryo abo bagore bavuze, agahamya ko mu mibereho y’abashakanye, abagore bashobora guha agaciro ibyo bagaba baba baranyuzemo bikagira uko bibagoreka; kurusha uko abagabo babikora. Agira inama abashakanye ko buri wese yari akwiye kujya aha agaciro ibyo umuntu yanyuzemo kugera ahuye n’undi bakubakana, Agira ati : “ Burya abantu bahura baranyuze mu bintu bitandukanye, kandi hari abamarana igihe gito kurusha igihe babayeho batarabana, biba byiza iyo umuntu ahaye agaciro ibyo mugenzi we yanyuzemo, ntihabeho ingorane zitewe n’uko umuntu yarezwe cyangwa yafashwe mu buto bwe. Abagore nibarusheho kuba intwari kugirango ingorane zigaragara mu ngo muri iki gihe zigabanuke, kandi n’abagbo bumve ko umuntu ari nkundi, be gushakira ibitanga ku bagore, be kumva ko aribo bagomba kwemera kwihanganira ibyo uko bagabo bateye gusa”.