Uko wakira igikomere watewe no gucibwa inyuma n’uwo mwashakanye

Uko wakira igikomere watewe no gucibwa inyuma n’uwo mwashakanye

Mu buzima bw’abashakanye habaho ibihe bitandukanye byo kwishimirana no kubabazanya, ibyo bishobora kubaho  nta mugambi wateguwe, ari nka byabindi by’inka zikomanya amahembe kubera ko zirimo zirisha mu rwuri rumwe. Muri ibyo bihe umuntu ashobora kubabaza  mugenzi we bakabiganiraho bikarangira. Hakaba n’igihe habura utangira ngo babiganireho birangire umwe agafungiramo n’undi bikaba uko hagashira igihe gito cyangwa kirekire bitewe n’imiterere y’ikibazo cyangwa imiterere y’abantu ubwabo. Hari igihe kandi umuntu ababara byo murwego rwo hejuru, umuntu akabana umubabaro igihe kinini, aribyo bita kubana igikomere cy’umutima. Abo twaganiriye bavuze ko bene uwo mubabaro ushobora guturuka k’ubuhemu bukomeye bukozwe n’umwe mu bashakanye,  cyane cyane nko gucana inyuma. Banatanze kandi inama zatuma uwahemukiwe akira icyo gikomere.

Umutoni avuga ko igihe umwe mu bashakanye amuciye inyuma kandi akabimenya, aho kugira ngo abibike bimubere igikomere gikomeye cy’umutima  yamusaba bakabiganira ho akamenya impamvu nyayo. Icyo gihe byatuma amenya icyo gukora. Yagize ati: “Umugabo cyangwa umugore amanye ko mugenzi we yamuciye inyuma, si byiza ko abiceceka ngo afungiramo, kuko byamugiraho ingaruka zitandukanye. Kuko hari abo byabayeho barabibika bigahora bituma bahora barwaye umutwe, bakabaho barazinutswe bagenzi babo no ndetse bakabura umunezero bagombaga kujya bagirana haba mu bihe bitandukanye, byaba ibyo ku meza, cyangwa mu kiryamo n’ahandi. Mbona ibyiza ari uko yamusaba umwanya bakabiganira akamenya n’iba ari ukuri; ndavuga igihe atabyiboneye, byaba ari ukuri, akamenya neza impamvu yabimuteye, noneho agashakira igisubizo ku mpamvu yabiteye. Birashoboka ko yasanga yaraguye mu mutego atari yiteguye, akagira intege akisanga yakoze ubusambanyi kandi nta mugambi yari afite, kuko nabyo bishoboka. Aramutse kandi yari yarabigambiriye nabyo byagira uko bifatwa, umuntu akareba ahari inyungu haba muri we ubwe, ku bana no k’umuryango muri rusange.  Icyakora kumutaranga mu bahisi n’abagenzi si mbona ko byaba umuti, ahubwo bishobora kuba byakurura ibindi bibazo. Ikindi kujya gutere amahane n’uwo bakoranye iryo bara nabyo si byo, numva umuntu yageragereza gukemura iby’iwe, kabone n’iyo haba harabayeho umugambi w’ubuhemu.”

Mukansonera we yongeraho ko umuntu ashobora no kugira umuntu wizerwa akamusaba kubahuza igihe we yumva ntaho yahera. Yabivuze atya: “ Igihe uwo mwashakanye aguciye inyuma. Kubibika birakurwaza. Kandi kumusaba ko mubiganiraho nabyo, riimwe na rimwe biragora, nyamara niwo muti mwiza wo kugirango mukire mwese. Icyo gihe rero, mbona byaba byiza ko umuntu ashaka umwizerwa , yaba umuyobozi w’aho basengera cyangwa umuntu usheshe akanguhe wo mu muryango akabahuza. Icyakora hari igihe uwateje ikibazo yakwanga icyo gihe ni ukwihangana ugategereza igihe uburyo buzabonekera, umutima anama ukamukomanga. Ukirindagutera amahane  kugirango atagerekaho no kuguhohotera nka kwakundi bavuga ngo ikwicira umwana ikakurusha uburakari”.  

Uwitwa Ndizeye abona uburyo bwo gukira igikomere cyo gucibwa inyuma n’uwo mwashakanye yaba umugore cyangwa umugabo, ari urugendo rushobora kuba rugufi cyangwa rurerure. Agira ati “ Gukira umubabaro cyangwa igikomere cyo gucibwa inyuma ni urugendo rushobora kuba rugufi cyangwa rurerure. Bishobora guterwa n’uwo bakoranye icyo cyaha, aho cyabereye, kuko burya umuntu akwinkirije umusambane mu cyumba si kimwe n’uko baba bahuriye ahandi. Ikindi ni uburyo abantu basanzwe babanye. Kuko umuntu mugihe asanzwe ari inyangamugayo, kumwumvaho ikintu runaka, si kimwe n’uko yaba asanzwe afite n’imigendere ibangamiye mu genzi we.  Muri rusange ariko, mbona gukora uko umuntu ashoboye ngo akire igikomere nk’icyo ari ingenzi. Hari ibintu umuntu aba agomba gutekereza, noneho agashakisha uburyo ibintu bisubira mu buryo. Icya mbere ni ukumenya ko ubuzima bukwiye gukomeza, umuntu akishyiramo akanyabugabo ntiyitere ibindi bibazo cyane cyane kuko ibyababye biba byabaye. Kumubabarira igihe asabye imbabazi. Bibaye mahire uwaciye inyuma undi nawe agatera intambwe yo kwerekana ko yigaye, akabigaragaza mu guhindura ibintu bimwe na bimwe ,dore ko hari nabakunda kubigira gutyo, bakagaragaza  kwiyoroshya n’ibindi, akwiye gutinyurwa hakaba ikiganiro, byaba ngombwa hakaba umuhuza wizewe ushobora kubika ibanga. Nyamara icyakiza igikomere neza ni uwagiteye. Ni ukuvuga ko uwahemutse adakwiye kongera kuko nubwo igikomere kibabaza, ariko gukomereka mu nkovu nibyo bibabaza cyane”. Akomeza avuga ko gukubira k’uburakari hakabaho intonganya cyangwa imirwano, ari bibi kuko bigira ingaruka zikomeye ku bana n’abandi bo mu miryango muri rusange. Kwihimura si byiza. Kandi n’ubwo amategeko ahana icyo cyaha, guhita umuntu yihutira kujya mu nkiko nabyo si umuti mwiza kuri iki kibazo, kuko nabyo bishobora kgura izindi ngorane Bizana, ku bashakanye ubwabo no ku babakomokaho. Igihe ibintu bikomeza kugorana mu bitekerezo, habaho intambwe yo gushaka umuntu ufasha abahungabanye kugirango akumire ihungabana rishobora gukururwa n’ibitekerezo bitinda kuri icyo gikorwa. Nyamara ariko kubera ko gucana inyuma ari ikintu kibabaza, nibyiza ko nta muntu ubikora cyane cyane ko icyo utifuza ko hagira ukigukorera ugira uwo ugikorera nawe.