Uko warya bikakugirira akamoro aho kugutera ingorane

Uko warya bikakugirira akamoro aho kugutera ingorane

Iyo bavuze ngo amagara aramirwa ntamerwa, baba bavuga ko kurya neza  bituma umuntu agira ubuzima bwiza. Ko ubuzima bwiza buva mu biribwa, budapfa kwizana. Bikaba byumvikana ko kurya ari ngombwa cyane. Nyamara ariko hari igihe umuntu ashobora kurya maze aho kugirango ibyo ariye bimugirire akamaro, bikaba byaba intandaro yo kugira ibibazo, bitewe n’umuburyo ariye, cyangwa ibyo ariye nkuko abo twaganiriye bibivuga.

Nkurunziza Francois ni umujyanama w’ubuzima akaba n’impuguke mu bijyanye n’amafunguro. Yabwiye Imvaho Nshya ko hari abantu bagifite imyumvire itari yo ku birebana n’imirire bigatuma bakora amakosa mu bijyanye no gutegura amafunguro cyangwa mu kwigaburira maze aho kugirango ibyo bariye bibaviremo impamvu zo kugira ubuzima bwiza, ahubwo bikabazanira ingorane. Yagize ati “ Kurya ni ihame kuri buntu, ni uburenganzira adakwiye kuvutswa, gufungura cyangwa se kurya bituma tugira ubuzima bwiza, nyamara ikosa rimwe mu gufungura rishobora kuba nyirabayazana y’ingorane mu buzima. Ibyo ni nk’igihe umuntu ariye ibyo ataragombye kurya bitewe n’ibigize iryo funguro. Burya kurya neza, ibigirira akamaro umubiri ntibiterwa n’ubukungu bw’amafaranga, ahubwo biterwa n’ubukungu bw’ingira kamaro biboneka mu biribwa runaka. Nkubu abantu benshi bibwira ko kurya neza ari uko uba wariye ibiryo bihenze,inyama, amafiriti n’ibindi. Yego ibyo si bibi kubirya igihe ari ngombwa. Ariko burya umuntu wisoromeye imboga mu murima, akazirishya ibinyamafufu birimo amavuga akwiriye, aba ariye neza kuko aba ariye indyo yuzuye irimo ibyubaka umubiri, ibiwurinda indwara n’ibiwutera imbaraga. Nyamara usanga abanshi bafata ibintu byinshi bihenze, bifite ingirakamaro zimwe gusa, tuvuge agashyira ku isahani imwe ubwoko butatu bw’ibikungahaye kuri za vitamin, cyangwa ubwoko butatu bukunguhaye kubitera imbaraga gusa. 

Hari kandi amakoza abantu bakunze gukora mu gihe bafungura, yo ku gutamira ibiryo byinshi no kumira ibiryo batabanje kubikacanga neza ngo binoge. Iyo umuntu arya yihuta, agapfa kumira ibiryo atabikacanze neza, bituma  umubiri udakora akazi kawo neza. Ubundi ibiryo bigomba kuva mu kanwa bikacanze byose, byahuye n’amacandwe, kugirango yorohereze ibindi bice by’umubiri nk’igifu kuza gutunganya ibyo biryo neza bitume bigirira akamaro umubiri.

Hari ibindu abantu bamwe bakunze gukora nko kunywa batitaye ku rugero no kubigize ibyo banywa. Nyamara burya hari urugero umubiri ukeneye kuri buri kintu gituma umuntu agira ubuzima bwiza. Dufashe urugero rw’isukari. Burya ibinyobwa bitari bike tugura biba birimo isukari. Ugasanga umuntu aranywa ibinyobwa byinshi kubera ko abiboneye ubuntu, cyangwa kubera indi mpamvu, bigatuma arenza isukari ikenewe mu mubiri. Ubundi nta wari ukwiye kurenza utuyiko 10 tw’isukari, ku munsi. Ariko nk’abakora aho babaha icyayi, hari n’abashobora kurenza utwo cyane. Ibyo  kandi benshi babikora batanazi ingano y’isukari basanzwe bafite mu mubiri.  Niho ujya kumva ngo umuntu yarwaye diyabete. Hari n’abanywa cyangwa bagafungura ibintu runaka, kubera kwigana abandi gusa, bikaba byabatera ingorane. Nkubu umuntu akajyana n’undi ahantu, bakabaha ikawa, nawe akayisaba, akashyiramo ku rugero rudasobanutse, atanazi uburyo umutima we ukora, umuvuduko asangwanywe, hashira akanya ukumva avuga ngo arumva umutima umusimbuka cyangwa ngo arumva umutwe umurya ukuntu. Rimwe na rimwe aba abitewe n’uko yafashe ikawa ku rugero runini cyangwa se  atari abikwiye no gufata na gake rwose.

Nane ahari uburyo bwo kurya neza bishobora gutuma umuntu aha umubiri we ibiwugirira akamaro, Ni ugufata ifunguro rya mugitondo. Burya umuntu aba akwiye kugira icyo afata mu gitondo kuko aba agiye kwirirwa akoresha umubiri. Abantu batari bake bazi ko ifunguro rya mugitondo ari iry’abaherwe. Si byo burya buri wese ku rugero rw’ubutunzi afite ashobora gufata ifunguro mu gitondo kuko ari ingenzi kurusha amafunguro ya ku manywa  ndetse na nijoro. Bituma umuntu agira ingufu agashobora gukoresha umunsi wose aguwe neza.

Kurya ibiryo by’umwimerere nabyo ni ingenzi cyane. Ibyo bikaba bitandukanye no guhora umuntu arya ibikorerwa mu nganda kuko biri mu bituma abantu bagira umubyibuho urengeje urugero.

Ikindi kurya ibiryo byaraye ku masahane cyangwa mu isafuriye bitabanje gushyushywa nabyo si byiza kubera ko hashobora kuba hagiyemo za mikorobe zatera umuntu ibibazo.

Ibyo byose kubifungura uzirikana isuku ku byo uriraho, ukirinda kurya wikora ku myenda cyangwa ku mubiri, kandi ukaba wakarabye intoki neza n’amazi meza mbere yo kurya.